RevAthens

Ζωντανεύοντας την Αθήνα της Επανάστασης

Μια ψηφιακή διαδραστική εφαρμογή περιήγησης

γύρω από τον βράχο της Ακρόπολης,

για κινητά τηλέφωνα ή tablets,

γίνεται «τόπος» συνάντησης

με άγνωστα πρόσωπα της ιστορίας

που βρίσκονται πολιορκημένα

μέσα στην Ακρόπολη

από τον Οκτώβριο του 1826 έως τον Μάιο του 1827.

Πώς ήταν, άραγε, η ζωή των πολιορκημένων

κατά τη διάρκεια των δέκα μηνών

που κράτησε η πολιορκία των Οθωμανών;

Είχαν αρκετά εφόδια για να επιβιώσουν;

Ποια ήταν η καθημερινότητά τους, πολεμική και άλλη;

Πώς βίωναν την πολιορκία οι γυναίκες και τα παιδιά;

Το ιστορικό πλαίσιο
Η πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή
(Αύγουστος 1826 – Μάιος 1827) είναι ένα από τα λιγότερο γνωστά επεισόδια του τελευταίου έτους της Ελληνικής Επανάστασης.

Οι Έλληνες που κατέφυγαν στο «κάστρο», όπως αποκαλούσαν οι Αθηναίοι τον βράχο ήδη από τα βυζαντινά χρόνια, ήταν ντόπιοι αγωνιστές και κάτοικοι, δημογέροντες της Αθήνας, ξένοι στρατιώτες, αλλά και γυναίκες και παιδιά. Σε όλη τη διάρκεια της πολιορκίας σημειώνονταν συνεχώς συγκρούσεις, ενώ βιαιότητες διαπράττονταν και από τις δύο πλευρές.

Η εφαρμογή
Η ψηφιακή εφαρμογή αποτελείται από δύο βασικές σκηνές οι οποίες «ξεκλειδώνουν» μέσω γεωεντοπισμού, στη βόρεια και στη νότια πλευρά της Ακρόπολης. Συγκεκριμένα, στην περιοχή της πηγής της Κλεψύδρας (βόρεια) και στην περιοχή του λεγόμενου Σερπεντζέ (σημερινό Ηρώδειο στα νότια), που προσομοιώνεται όπως ήταν με τις επιχωματώσεις εκείνης της εποχής (δηλαδή πριν από τις αρχαιολογικές ανασκαφές). Οι ιστορίες της εφαρμογής εκτυλίσσονται σε αυτούς τους δύο προσομοιωμένους χώρους.
Τεκμηρίωση και μεθοδολογία
Η ιστορική τεκμηρίωση βασίστηκε σε πλήθος πηγών που προσέφεραν πληροφορίες για τις συμπεριφορές, τον τρόπο ένδυσης, τους τρόπους επικοινωνίας ανάμεσα στα δύο φύλα, για τις ασθένειες που μάστιζαν τους πληθυσμούς και πολλά άλλα.

Ακολούθησε η επιλογή ορισμένων «φανταστικών» χαρακτήρων, οι οποίοι εκπροσωπούν διαφορετικές έμφυλες, κοινωνικές και εθνοτικές ομάδες, όπως, για παράδειγμα, η Μενιδιάτισσα-Αλβανή «Κυριακή», η μορφωμένη Αθηναία «Ασπασία», ο Οθωμανός Αθηναίος «Μουράτ», ένας Αλβανός Γκέγκης, κοκ.

Οι χαρακτήρες έχουν τη μορφή avatars, η απεικόνιση των οποίων βασίστηκε σε εκτεταμένη βιβλιογραφική και αρχειακή έρευνα. Η γλώσσα που μιλάνε διαμορφώθηκε έτσι, ώστε να είναι κατανοητή σήμερα, αποδίδοντας, όμως, και μια αίσθηση της ιστορικής περιόδου.

Η οπτικοποίηση του χώρου στον οποίο εκτυλίσσονται οι σκηνές
δεν αποσκοπεί σε μια προσομοίωση με υπερ-ρεαλιστική αληθοφάνεια,
αλλά περισσότερο στη δημιουργία μιας ανακατασκευής,
που επιδιώκει να αποκαλύψει στο σημερινό κοινό
πόσο διαφορετικός ήταν ο χώρος του βράχου το 1827.
Εκλαμβάνουμε τον εικονικό χώρο περισσότερο σαν θεατρική σκηνή.
Έτσι, η ψηφιακή σχεδιαστική παρέμβαση αποβλέπει
στη δημιουργία μιας θεατρικής εικόνας και αίσθησης.

Χρονολόγιο

Storyboard

Avatars
Ο σχεδιασμός των εικονικών χαρακτήρων (avatars)
παραμένει όσο γίνεται πιο πιστός στην απεικόνιση των προσώπων,
των σωμάτων και των ρούχων της εποχής
που συναντάμε στις πηγές.

Για την ακριβή απόδοση των ενδυμάτων των avatars
έγινε εκτεταμένη έρευνα στο πλούσιο οπτικό υλικό της εποχής
(ζωγραφική, χαρακτική, χαλκογραφίες κ.λπ.).




Παράλληλα, έγινε δευτερογενής έρευνα
σχετικά με τους ανθρωπολογικούς τύπους
των Βαλκανίων και της Ανατολικής Μεσογείου
με σκοπό την κατά το δυνατόν ακριβέστερη απόδοση
των χαρακτηριστικών του προσώπου
και του σώματος των χαρακτήρων.
Χώρος

Απόσπασμα της εφαρμογής

Γλωσσάρι λέξεων και εκφράσεων στην Αθήνα των αρχών του 19ου αιώνα

Λέξεις που μας θυμίζουν ιδιωματισμούς,
γνώριμες ή και τελείως άγνωστες σήμερα,
ήταν, 200 χρόνια πριν, μέρος της καθομιλουμένης στην Αθήνα,
όπως μαρτυρούν οι πηγές.

Η συλλογή που ακολουθεί
σταχυολογεί ελάχιστο μέρος αυτού του τοπικού ιδιώματος,
που παράγεται σε μια κοινωνία συνύπαρξης
διαφορετικών κοινωνικών, εθνοτικών και θρησκευτικών ομάδων.
Σε κάποιες λέξεις ή φράσεις η εξήγηση είναι απαραίτητη σήμερα,
σε άλλες πάλι όχι…

Βιβλιογραφία


Ελληνόγλωσση
  • Αγαπητού, Α. Σ. (1877). Οι ένδοξοι Έλληνες του 1821 ή οι πρωταγωνισταί της Ελλάδος. Πάτρα: Τυπογραφείον Α.Σ. Αγαπητού.
  • Αινιάν, Δ. (1903). Η βιογραφία του στρατηγού Γεώργιου Καραϊσκάκη. Αθήνα: Τυπογραφείο Γ.Σ. Βλαστού.
  • Beaton, R. (2021). Η Ελληνική Επανάσταση του 1821 και η παγκόσμια σημασία της. Αθήνα: Αιώρα.
  • Βουραζέλη, Ε. (1939). Ο βίος του ελληνικού λαού κατά την τουρκοκρατίαν. Αθήνα.
  • Γιώτας, Δ. (2002). Συμβολή στην ιστορική έρευνα της Αττικής 1821-1833. Μενίδι-Χασιά. Αθήνα: Αυτοέκδοση.
  • Γκαρά, Ε., & Τζεδόπουλος, Γ. (2015). Χριστιανοί και μουσουλμάνοι στην οθωμανική αυτοκρατορία [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. http://hdl.handle.net/11419/2882
  • Κομίνης, Μ. (2008). Η Αθήνα κατά τα τελευταία χρόνια της Οθωμανικής διοίκησης. Μεταπτυχιακή εργασία. Θεσσαλονίκη: Τμήμα Ιστορίας και Αρχαιολογίας, ΑΠΘ.
  • Κρεμμυδάς, Β. (2016). Η ελληνική επανάσταση του 1821. Τεκμήρια αναψηλαφήσεις, ερμηνείες. Αθήνα: Gutenberg.
  • Κυριαζής, Δ.Κ. (2014). Πολιτιστική κληρονομιά του Αλβανικού λαού. Το λεξικογραφικό έργο του Ευθυμίου Μήτκου. Τίρανα: Αλβανική Ακαδημία Επιστημών.
  • Λαΐου, Σ., & Σαρηγιάννης, Μ. (2019). Οθωμανικές αφηγήσεις για την ελληνική επανάσταση. Αθήνα.
  • Μακρυγιάννη, Σ. (2014). Απομνημονεύματα. Αθήνα: Βιβλιοπωλείον της Εστίας.
  • Μπέρμπερη, Α. (2017). Μορφολογική Προσαρμογή και Λεξικοσημασιολογικός δανεισμός των Τουρκικών Δανείων στα Αρχεία του Αλή Πασά. Διπλωματική εργασία. Αριστοτέλειο Πανεπιστήμιο Θεσσαλονίκης.
  • Μπίρης, Κ. (1966). Αι Αθήναι από του 19ου εις τον 20όν αιώνα. Αθήνα.
  • Παπαδόπουλος, Κ. (1837). Ανασκευή των εις την ιστορίαν των Αθηνών αναφερομένων περί του Στρατηγού Οδυσσέως Ανδρούτσου και του Συνταγματάρχου Καρόλου Φαβιέρου. Αθήνα: Τυπογραφία Πέτρου Μαντζαράκη.
  • Παπασταματίου, Δ. και Κοτζαγεώργης, Φ. (2015). Ιστορία του νέου ελληνισμού κατά τη διάρκεια της οθωμανικής πολιτικής κυριαρχίας [Προπτυχιακό εγχειρίδιο]. Κάλλιπος, Ανοικτές Ακαδημαϊκές Εκδόσεις. http://hdl.handle.net/11419/4721
  • Πολίτου, Ν.Γ. (1900). Μελέται περί του βίου και της γλώσσης του Ελληνικού λαού. Παροιμίαι. Τόμος Α'. Εν Αθήναις: Τύποις Δ. Σακελλαρίου
  • Πολίτου, Ν.Γ. (1900). Μελέται περί του βίου και της γλώσσης του Ελληνικού λαού. Παροιμίαι. Τόμος Β'. Εν Αθήναις: Τύποις Δ. Σακελλαρίου
  • Σατωβριάνδος. (2019). Οδοιπορικό του 1806. Αθήνα: Μεταίχμιο.
  • Σκουζές, Π. (1948). Χρονικό της σκλαβωμένης Αθήνας. Αθήνα: Α. Κολολός.
  • Σουρμελής, Δ. (1834). Ιστορία των Αθηνών κατά τον Υπέρ Ελευθερίας Αγώνα αρχομένη από της επαναστάσεως μέχρι της αποκαταστάσεως των πραγμάτων. Αθήνα.
  • Στεφανόπουλος, Σ. (1864). Απομνημονεύματα τινά της Επαναστάσεως του 1821. Τρίπολη: Τύποις της Φωνής των Επαρχιών.
  • Τραυλός, Ι. (1960). Πολεοδομική εξέλιξις των Αθηνών. Αθήνα.
  • Φιλήμων, Ι. (1859). Δοκίμιον ιστορικόν περί της Ελληνικής Επαναστάσεως. Αθήναι: Τύποις Π. Σούτσα και Α. Κτενά.
  • Χαμηλάκης, Γ. (2012). Το έθνος και τα ερείπια του. Αρχαιότητα, αρχαιολογία και εθνικό φαντασιακό στην Ελλάδα. Εκδόσεις του Εικοστού Πρώτου.
  • Χάου, Σ. Γ. (1997). Ιστορική σκιαγραφία της Ελληνικής Επανάστασης. Αθήνα: Εκάτη.
  • Χατζής, Α. (2019). Πώς βλέπουν οι Έλληνες την Επανάσταση του 1821. Ανάλυση. Αθήνα: ΚΕΦΙΜ Μάρκος Δραγούμης.
  • Χριστοφορίδου, Κ. (1904). Λεξικόν της Αλβανικής Γλώσσης. Εν Αθήναις: Τύποις Δ. Σακελλαρίου.
  • Χρυσανθόπουλος, Φ. (1858). Απομνημονεύματα περί της Ελληνικής Επαναστάσεως. Αθήνα: Βιβλιοπωλείο Π. Σακελλάριου.
Ξενόγλωσση
  • Breton, E. (1862). Athenes. Paris: Gide.
  • Dodwell, E. (1819). A classical and topographical tour through Greece. London: Rodwell & Martin.
  • Dodwell, E. (1821). Views in Greece from drawings. London: Rodwell & Martin.
  • Finlay, G. (1861). History of the Greek Revolution. Edinburgh and London: William Blackwood & sons.
  • Gazi, E. (2005). Constructing the national majority and ethnic/religious minorities in Greece. An Overview. Στο Linas Eriksonas-Leos Müller (επιμ.), Statehood Beyond Ethnicity, Brussels: Peter Lang, 303-317
  • Henty, G. A. (1893). In Greek Waters: A story of the Grecian War of Independence (1821-1827). London: Blackie & son.
  • Leake, W. (1821). The topography of Athens. London: John Murray.
  • Leake, W. M. (1826). An historical outline of the Greek Revolution. London: John Murray.
  • Mahaffy, J. P. (1890). Greek Pictures. London: The Religious Tract Society.
  • Wordsworth, C. (1855). Athens and Attica. Notes of a tour. London: John Murray.
Δημοσιεύσεις / Ανακοινώσεις σε συνέδρια για το έργο
Γκαζή, Α. (2022α). Zωντανεύοντας την Αθήνα της Επανάστασης. Η πολιορκία της Ακρόπολης από τον Κιουταχή μέσα από τα μάτια των αφανών. Στο Χ. Κουλούρη (επιμ.) Η οικοδόμηση του ελληνικού κράτους (σ. 65-74). Αθήνα: Αλεξάνδρεια.

Γκαζή, Α. (2022β). Πρώτη δημόσια παρουσίαση του έργου στον εορτασμό για την 25η Μαρτίου στο Πάντειο Πανεπιστήμιο.

Στογιαννίδης, Γ., Γκαζή, Α., Μαρμαράς, Η., Ziff, S., Βενιέρη, Φ., Σκουλιδάς, Γ., Γιαννακής, Θ. Μια ψηφιακή εφαρμογή για την Επανάσταση ως συμβολή στο πεδίο της δημόσιας ιστορίας. Στο Η διακοσιετηρίδα της Ελληνικής Επανάστασης ως πεδίο της ψηφιακής δημόσιας ιστορίας. Αθήνα: Ινστιτούτο Ιστορικών Ερευνών/Εθνικό Ίδρυμα Ερευνών (υπό έκδοση).




Gazi, A., Giannakis, T., Marmaras, I., Scoulidas, Y., Stoyannides, Y., Venieri, F., Ziff,
S. Digital storytelling from below: Revolutionary Athens through a kaleidoscope. Στο G. Souvlis and A. Karatzogianni (eds) Duty to Revolt: Transnational and Commemorative Aspects of Revolution. Bingley: Emerald (υπό έκδοση, 2023)

Gazi A., Giannakis, T., Marmaras, I., Scoulidas, Y., Stoyannides, Y., Venieri, F., Ziff, S. (2022). Museum theatre in digital history projects. The case of RevAthens. Ανακοίνωση στο Διεθνές Συνέδριο Communicating the Past – Museum Theatre and Live Interpretation, IMTAL & Πάντειο Πανεπιστήμιο, Αθήνα, Πάντειο Παν/μιο, 20 – 21 Μαϊου 2022.

Gazi A., Giannakis, T., Marmaras, I., Scoulidas, Y., Stoyannides, Y., Venieri, F., Ziff, S. (2021). REVAthens: Bringing Athens of the Revolution to Life Through Museum Theatre Methodology and Digital Gamification Techniques. Στο M. Shehade, T. Stylianou-Lambert (eds). Emerging Technologies and the Digital Transformation of Museums and Heritage Sites. RISE IMET 2021. Communications in Computer and Information Science, vol. 1432. Springer, Cham.

Συντελεστές / Στοιχεία έργου

Χρηματοδότηση

ΕΛΙΔΕΚ (Eλληνικό Ίδρυμα Έρευνας και Καινοτομίας) στο πλαίσιο της δράσης «Επιστήμη και Κοινωνία» / «200 χρόνια από την Ελληνική Επανάσταση»


Φορέας υποδοχής

Πάντειο Πανεπιστήμιο Κοινωνικών και Πολιτικών Επιστημών


Επιστημονικά υπεύθυνη

Ανδρομάχη Γκαζή, μουσειολόγος, καθηγήτρια Παντείου Πανεπιστημίου

Ομάδα έργου

Φωτεινή Βενιέρη, θεατρολόγος-μουσειολόγος, μεταδιδάκτωρ Παντείου Πανεπιστημίου
Θοδωρής Γιαννάκης, Εικαστικός καλλιτέχνης, 3D artist
Γιάννης Σκουλιδάς, προγραμματιστής
Γιάννης Στογιανίδης, ιστορικός, επίκουρος καθηγητής Πανεπιστημίου Δυτικής Αττικής
Ηλίας Μαρμαράς, καλλιτέχνης ψηφιακών μέσων/ερευνητής
Stewart Ziff, καλλιτέχνης ψηφιακών μέσων/ερευνητής

Εξωτερικοί συνεργάτες

Νίκος Αλεξίου, ηθοποιός/φωνή
Νικήτας Αναστόπουλος, ηθοποιός/φωνή
Σταύρος Καπερώνης, επίκουρος καθηγητής Παντείου Πανεπιστημίου | σχεδιασμός ιστότοπου | γραφιστική επεξεργασία έντυπου υλικού
Λευτέρης Καταχανάς, ηθοποιός | συνδρομή στο σενάριο & φωνή
Παναγιώτης Κατσώλης, ηθοποιός/φωνή
Τώνης Μόζερ, μεταφράσεις
Δημήτρης Ντάσκας, ηθοποιός/φωνή
Αγάπη Παπουτσάκη, ηθοποιός/φωνή

Στέλιος Πατσιάς, ηθοποιός/φωνή
Κατερίνα Χολή, ηθοποιός/φωνή

Akron Studio-Massive Productions
Βαγγέλης Φάμπας, ηχογράφηση & επεξεργασία ήχου
Αλέξανδρος Τασούλης-Φαλαντάς, ηχογράφηση & επεξεργασία ήχου

Διάρκεια χρηματοδότησης
Απρίλιος 2020 – Δεκέμβριος 2022
Επικοινωνία
Ανδρομάχη Γκαζή
Τμήμα Επικοινωνίας, Μέσων και Πολιτισμού
| Πάντειο Πανεπιστήμιο |
Λεωφόρος Συγγρού 136, 17671 Καλλιθέα - Αθήνα
Κατεβάστε την εφαρμογή
Πριν κατεβάσετε την εφαρμογή, ελέγξτε ότι η συσκευή σας πληροί τις παρακάτω προδιαγραφές.

Android συσκευές
Minimum Android version: 11, Minimum RAM Memory 4GB, 8core Processor (4 CPU - 4 GPU), Best Android version: 12,13, RAM Memory 6GB
WINDOWS Computers
Windows 10 or 11, Minimum RAM Memory 4GB, At least 2GB GPU Memory, Multi-core Processor
MacOS Computers
MacOS 10.13 or newer, Intel or Apple Silicon Processors, Minimum RAM Memory 4GB, At least 2GB GPU Memory.
Μπορείτε να τρέξετε την εφαρμογή
είτε επί τόπου, γύρω από τον βράχο της Ακρόπολης, είτε όχι.
Σε κάθε περίπτωση, ξεκινήστε την περιήγηση από την ΚΛΕΨΥΔΡΑ.

Αξιολογήστε την εφαρμογή

© 2023 REVAthens. Developed by Stavros Kaperonis

Xαρακτήρες που δεν υπήρξαν, αλλά θα μπορούσαν να έχουν υπάρξει και οι οποίοι δημιουργούνται με τη μέθοδο των «τεκμηριωμένων υποθέσεων» που βασίζεται στις ιστορικές πηγές.
Μελετήθηκαν πρωτογενείς πηγές, π.χ. Τα απομνημονεύματα του Π. Σκουζέ και του Μακρυγιάννη, και συγκροτήθηκε ένα λεξικό με ελληνικές λέξεις, καθώς και με τουρκικές και αλβανικές λέξεις, ορισμένες από τις οποίες ενσωματώθηκαν στους διαλόγους των χαρακτήρων οθωμανικής και αλβανικής καταγωγής αντίστοιχα.
Για την προσομοίωση του εδάφους, του περιβάλλοντος και των ερειπίων, όπως θα φαίνονταν τότε, μελετήθηκαν παλιοί χάρτες, σχέδια, υδατογραφίες, γραπτές περιγραφές και δαγκεροτυπίες που χρονολογούνται πριν από την έναρξη των ανασκαφών.